Woordenlijst Politiek Jargon

De ChristenUnie Leiden biedt u een Woordenlijst Politiek Jargon aan. Hierin vindt u veel begrippen die ambtenaren en politici gebruiken, verklaard in normaaltaal.

Rechts op deze pagina vind u hoe en wat in gebruik

Veel plezier ermee.

Mist u nog iets in deze woordenlijst, laat het ons weten via info@leiden.christenunie.nl.

Woordenlijst Politiek Jargon

Kabinet

Het kabinet bestaat uit een minister president (leider van de ministers), ministers en de staatssecretarissen (soort onderministers). Ze komen uit de partijen die in de regering zitten. Het kabinet vormt het dagelijks bestuur in Nederland.

Kandidatenlijst

Politieke partijen bepalen grotendeels zelf wie namens de partij in de gemeenteraad terechtkomt. Door de lokale afdeling van een partij wordt daartoe een kandidatenlijst opgesteld, meestal op voordracht van het bestuur of een commissie. In de praktijk wordt deze lijst ook vaak kieslijst genoemd. De kandidatenlijst wordt door de partij ingediend bij het centraal stembureau. In de volgorde waarin de kandidaten op de lijst staan komen ze vervolgens in de gemeenteraad terecht. De enige manier om als laag geplaatste kandidaat toch verkozen te worden is het verzamelen van voldoende voorkeurstemmen. In de praktijk komt het vaak voor dat bekende personen op een kieslijst worden gezet van een partij als "lijstduwer". Deze zorgt dan voor meer stemmen voor de partij, en kan zo ook wel eens direct worden verkozen.

Kandidaten op de lijst moeten aan een aantal voorwaarden voldoen. Allereerst moeten ze allemaal voldoen aan de wettelijke verplichtingen. Ze moeten zijn ingeschreven in de gemeente als zijnde inwoner uiterlijk 1,5 maand voor de verkiezingen (sluitingsdatum van de kandidaatstelling). Dat mag niet in een andere gemeente zijn dan waar ze op de kieslijst staan. Daarnaast moeten ze boven de 18 jaar oud zijn (of worden ten tijde van de periode waarvoor ze zich kandidaat stellen, ze mogen echter pas raadslid, duo raadslid of fractie assistent worden als ze 18 jaar zijn) en niet zijn uitgesloten door de rechter van het passief kiesrecht (door zeer ernstig crimineel gedrag of door wilsonbekwaamverklaring). De artikelen die over deze voorwaarden gaan zijn artikel 54.2 van de Grondwet en artikel B5 van de Kieswet.

Kiesdeler

Het aantal stemmen dat nodig is voor het behalen van een zetel heet de kiesdeler. Bij de gemeenteraadsverkiezingen is dat het aantal geldige stemmen gedeeld door het aantal te verdelen zetels in een gemeente. Zetels worden verdeeld door het aantal stemmen op een partij door de kiesdeler te delen. Omdat daarna een aantal zetels overblijft, is er ook een systeeml voor verdeling van de zogenaamde restzetels.

Kiesdistrict

In een districtenstelsel, zoals bijvoorbeeld Groot-Brittannië dat kent, is het land verdeeld in kiesdistricten. Per district is één zetel (in sommige landen enkele zetels) te verdelen, die terechtkomt bij de partij die in dat district de meeste stemmen had.

Kiesdrempel

In Duitsland moet een partij ten minste vijf procent van de stemmen halen om zetels in het parlement te krijgen. Deze kiesdrempel is opgeworpen om te voorkomen dat veel kleine partijen in het parlement terechtkomen. Achtergrond van deze regel is dat in Duitsland voor de oorlog een groot aantal kleinere partijen tot grote politieke verdeeldheid leidde. In deze periode van politieke versplintering wisten de Nationaal-Socialisten van Hitler met een minderheid in het parlement toch aan de macht te komen. Hoewel er in Nederland ook wel eens stemmen opgaan voor invoering van een kiesdrempel, is het verzet ertegen groot. Kiesdrempels belemmeren immers (kleine) minderheden om hun politieke geluid te laten horen. Er zijn aan de andere kant wel degelijk drempels om het lastiger te maken om een politieke partij te beginnen. Zo moet iemand die een politieke partij wil beginnen dat ruim van tevoren bekend maken, meer dan 15 steunbetuigingen verzamelen (handtekeningen van mensen die deze partij wel willen steunen) en een flink geldbedrag overmaken op een speciale rekening. Dit geldbedrag word alleen teruggestort als er voldoende stemmen zijn behaald. Ten minste 70% van de hoeveelheid die nodig is om een zetel te krijgen. In Leiderdorp heeft de ChristenUnie ook meegedaan met de gemeenteraadsverkiezingen in 2002. Toen heeft de partij wel de drempel van 70% gehaald maar had net 5 stemmen tekort voor een zetel. Daarom is in goed overleg de partij een zetel bij commissies aangeboden.

Kiesgerechtigd

Als iemand die in Nederland kiesgerechtigd is, wil dat zeggen dat die persoon in het Koninkrijk der Nederlanden (dus inclusief Aruba en de Nederlandse Antillen) mag stemmen (actief kiesrecht) en zich verkiesbaar mag stellen (passief kiesrecht). Kiesgerechtigd zijn mensen die ouder zijn dan 18 jaar, in Nederland zijn geboren (staatsburger) of een permanente verblijfsvergunning langer dan 5 jaar hebben.

Verkiesbaar stellen kan voor de Gemeenteraad, Provinciale Staten, Eerste Kamer (niet direct door bevolking gekozen) of Tweede Kamer (= Parlement). Ook mensen die buiten Nederland wonen maar wel de Nederlandse nationaliteit hebben, mogen stemmen bij de parlementsverkiezingen (bij de ambassade of via de post, maar dat moet wel aangevraagd worden bij de ambassade van Nederland in het betreffende land). In 2006 was er voor het eerst de mogelijkheid voor Nederlanders in het buitenland om via internet te stemmen. Wie dat wilde, moest wel over een wachtwoord beschikken.

Mensen die door de rechter als straf hun actief en passief stemrecht is ontnomen (alleen bij heel zware misdrijven) en mensen die door de rechter handelingsonbekwaam zijn beoordeeld mogen niet stemmen en zijn dus niet kiesgerechtigd.

Kieslijst

Dit is een populaire term voor kandidatenlijst.

Kiesraad

Bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer treedt de Kiesraad op als centraal stembureau. Bij de verkiezingen voor gemeenteraden speelt de Kiesraad geen rol. Door de Kiesraad wordt een register van politieke groeperingen bijgehouden. Nieuwe landelijke politieke partijen dienen daarin geregistreerd te zijn, voor ze kunnen deelnemen aan de verkiezingen. Verder adviseert de Kiesraad de minister van Binnenlandse Zaken bij wijziging van of over vraagstukken betreffende de Kieswet.

Kieswet

In de Kieswet zijn alle praktische en formele zaken rondom verkiezingen geregeld; van het verzenden van oproepings kaarten tot het tellen van de stemmen.

Kiezerspas

Met deze pas kunt u op elk stembureau in uw gemeente uw stem uitbrengen. De regering wil dat in 2007 in alle gemeenten alle stemlokalen toegankelijk zijn om te stemmen voor alle inwoners. In maart 2006 mochten de gemeenten nog zelf kiezen.

Klokkenluider

Werknemer die grove wantoestanden  (binnen de administratie) naar buiten brengt, evenwel pas nadat binnen de organisatie zelf geen gehoor is gegeven aan zijn klachten. Klokkenluiders worden vaak ontslagen als ze hun klachten openbaar hebben gemaakt.

Koopkracht

De hoeveelheid goederen en diensten die met het besteedbaar inkomen kan worden aangeschaft; het besteedbaar inkomen wordt verkregen door het bruto inkomen te verminderen met de daarop drukkende belastingen, sociale verzekeringspremies alsmede de ziektekosten en te vermeerderen met de ontvangen kinderbijslag.

Kraken/ Krakers

Het kraken van panden doordat mensen (krakers) deze panden ingaan zonder toestemming om er in te wonen, is een activiteit dat aan strenge regels is gebonden.
Soms staan panden gedurende lange tijd zichtbaar leeg. Hebben deze panden wel een woonbestemming maar wordt er niet in gewoond. Als dat langer duurt dan een jaar, waarin duidelijk is dat er in dat jaar niemand heeft gewoond, dan mag een pand worden gekraakt.
Het kraken van een pand betekent niets anders dan het toegang verschaffen tot het pand op een 'legale wijze' en daar dan minimaal zorgen voor een bed, tafel en stoel. Daarna moet de politie erbij worden gehaald om de kraak officieel te maken. Als de politie instemt met de kraak, dan mogen de personen die het pand hebben gekraakt legaal verblijven in het pand totdat dit gesloopt wordt. Meestal zijn de eigenaren niet blij met deze manier van gebruik en doen zij er veel aan om het te stoppen. Zolang er personen van de groep krakers binnen zijn, mag de eigenaar echter niet het pand binnen zonder toestemming van de bewoners. Dat komt neer op huisvredebreuk en daartegen zal de politie op moeten treden.
Krakers hebben recht op gas, water en electriciteit. Dat moeten ze echter wel zelf betalen.
Meestal is het zo dat na de eerste fase er uiteindelijk gewerkt wordt aan afspraken over eventuele vergoeding voor gebruik. Vaak wordt de rechter erbij gehaald om krakers uit panden te krijgen.

Omdat het moeilijk is om krakers die legaal in een pand zitten uit het pand te krijgen, zitten er in veel leegstaande gebouwen antikrakers die tegen een heel kleine vergoeding of gratis zorgen dat het pand bewoond is. Afhankelijk van de eigenaar worden er dan wel wat aanpassingen gemaakt om te zorgen voor een enigszins bewoonbare situatie. Luxe is het echter meestal niet.

Kroon

In de praktijk is dat de regering. De burgemeester wordt door de Kroon (de koningin) benoemd. Dat betekent dat de handtekening van de koningin onder zijn of haar benoeming staat.