Woordenlijst Politiek Jargon

De ChristenUnie Leiden biedt u een Woordenlijst Politiek Jargon aan. Hierin vindt u veel begrippen die ambtenaren en politici gebruiken, verklaard in normaaltaal.

Rechts op deze pagina vind u hoe en wat in gebruik

Veel plezier ermee.

Mist u nog iets in deze woordenlijst, laat het ons weten via info@leiden.christenunie.nl.

Woordenlijst Politiek Jargon

B en W

Burgemeester en Wethouders, ook wel 'het college' genoemd. B en W vormen het dagelijks bestuur van de gemeente. Ze moeten verantwoording afleggen aan en worden gecontroleerd door de gemeenteraad. Meer informatie over College van Burgemeester en Wethouders

Baatbelasting

Elke belasting voor mensen die onroerende goederen bezitten of gebruiken en daardoor een voordeel (=baat) hebben bij het gebruik van grond dat in de gemeente ligt.
Daarvoor in ruil kunnen deze mensen gebruik maken van de door de gemeente geleverde faciliteiten als wegen, riolering, verlichting, enzovoort.

Badinerend (bedoeld)

Plagerig, op een plagende manier. Soms goed bedoeld maar soms ook enigszins laatdunkend

Baten-lastenstelsel

In een baten-lastenstelsel worden uitgaven en ontvangsten toegerekend aan het tijdvak waarin het verbruik van goederen en diensten plaatsvindt (lasten) en de baten ontstaan. Dit stelsel maakt het mogelijk om de integrale (= allesomvattend) kosten en opbrengsten af te leiden uit de administratie en leidt daarmee tot een doelmatiger beheer.

Beginselpartij

Laatst gewijzigd op: 15-02-2007 16:52
Veel politieke partijen beschikken over een beginselprogramma, waarin de uitgangspunten van de betreffende partijen zijn vastgelegd. De term beginselpartij is formeel gesproken van toepassing op elke partij met een beginselprogramma, maar in de praktijk wordt deze aanduiding vooral gebruikt voor een partij die zich in haar politieke handelen sterk laat leiden door haar beginselen. Tegenover een beginselpartij staat een programpartij: die richt zich alleen op het geldende verkiezingsprogramma. In ons land is meestal sprake van een mengvorm van beide typen partijen. De orthodox protestants-christelijke partijen (SGP en ChristenUnie) opereren sterk vanuit hun beginselen. Daarom word ten onrechte over hen vaak gesproken als een van de weinige beginselpartijen. 

Beginselprogramma

Laatst gewijzigd op: 15-02-2007 17:01
Het beginselprogramma is het basisprogramma van een politieke groepering of partij. Algemene beginselen of uitgangspunten worden hierin verwoord en toegepast op maatschappelijke en politieke vraagstukken. Een beginselprogramma wordt dikwijls ook beginselverklaring of program van uitgangspunten genoemd. De concrete uitwerking van een beginselprogramma vindt plaats in een verkiezingsprogramma. Een partij met een beginselprogramma word ook een beginselpartij genoemd.
De ChristenUnie heeft ook een beginselprogramma en noemt die Unieverklaring en Uniefundering. Deze teksten zijn dus uitgangspunten van waaruit de ChristenUnie politiek wil bedrijven.

Begroting

Het gemeentelijke huishoudboekje voor het komende jaar. Een voorlopige berekening van de kosten van een bepaald werk, bijvoorbeeld een huis laten bouwen.
In de begroting staan de verwachte uitgaven en inkomsten van de gemeente (een inschatting ervan, ook wel een raming genoemd). Over deze begroting wordt gesproken tijdens de algemene beschouwingen. Na deze beschouwingen word er gesproken over een budget dat is vastgesteld (=afgesproken) per doel. De gemeenteraad geeft dus haar goedkeuring of afkeuring voor de voorgestelde plannen van het college. Ook kunnen gemeenteraadsleden individueel of als partij voorstellen doen voor een wijziging (amendement).Gaat het om de begroting van bijvoorbeeld een ministerie dan zijn dit alleen de uitgaven, gaat het om de totale Rijksbegroting dan zijn ook alle inkomsten vermeld.

Belangenverstrengeling

Wanneer een lid van de gemeenteraad of college functies heeft naast het raadswerk waarin hij/ zij zelf producten of diensten levert aan de gemeente, heeft dat lid twee petten op. Een van de eigen onderneming en een van de gemeenteraad. Dat mag niet, omdat het een onpartijdig standpunt in de zaak onmogelijk maakt. Belangenverstrengeling kan echter ook voorkomen wanneer iemand met directe familie of vrienden afspraken maakt over te leveren producten of diensten namens of vanuit de gemeente. Vooral wethouders moeten daarom heel erg oppassen met wie ze bevriend zijn. Ook bij de gemeente Leiden wordt de norm gehanteerd dat zelfs de schijn van belangenverstengeling moet worden vermeden.

Belastingen en heffingen

Kosten die de gemeente aan haar inwoners oplegt voor verleende diensten of voor uitgaven die de gemeente moet maken.

Beleid

De maatregelen die een gemeente zich heeft voorgenomen om binnen een afgesproken periode een bepaald doel te bereiken door middel van een afgesproken (oftewel: gebudgetteerde) hoeveelheid geld. Bijvoorbeeld het vervangen van het wegdek van een straat, of het verbeteren van de kennis van de medewerkers van de belastingdienst door middel van een cursus. Maar ook het uitbreiden van een school met twee leslokalen en het invoeren van een verbod om harder dan 30 kilometer per uur te rijden in een bepaald deel van de stad.

Beleidsambtenaar

Iemand in dienst van een overheid (gemeente, provincie, rijk) die het beleid van die overheid voorbereidt. Beleidsambtenaren bij een gemeente bereiden collegevoorstellen voor en gaan na wat de gevolgen daarvan zijn. Ook ondersteunen ze het college van B en W met adviezen.

Beleidsintensiveringen

Verhogingen van uitgaven en/of verlagingen van ontvangsten ten opzichte van de meerjarencijfers. Deze term wordt meestal beperkt tot relatief kleine wijzigingen in de uitgaven en de niet-belastingontvangsten. Een beleidsmatige verlaging van de belastingontvangsten wordt doorgaans aangeduid met de term lastenverlichting. Wanneer de uitgaven worden verhoogd kan het zijn dat de staatsschuld oploopt. Wanneer er veel geld wordt verdiend (bij een sterk groeiende economie) is dat niet erg. Maar juist bij een langzaam groeiende economie of als deze kleiner wordt, is het sterker nodig. Dat kan namelijk net de reden zijn voor bedrijven om ook geld te gaan investeren waardoor er een sneeuwbaleffect ontstaat.

Beleidsprogramma

Een verzameling van belangrijke voornemens en afspraken over het beleid dat de overheid in de komende tijd (meestal vier jaar) gaat voeren. De coalitiepartijen (partijen die een of meer wethouders hebben mogen leveren) hebben dit programma afgesproken.

Besloten vergadering

Een vergadering waarin 1. over mensen wordt gesproken die ook met naam en toenaam worden genoemd, of 2. waarin over geldbedragen in aanbesteding of budget wordt gesproken direct gekoppeld aan een project.
Deze vergaderingen duren zo kort mogelijk (zoveel mogelijk moet openbaar zijn) maar zijn bedoeld om mensen te beschermen of te voorkomen dat prijzen van projecten omhoog gaan (de gemeente heeft zoveel uitgetrokken voor dit project dus kan er nog wel meer gevraagd worden)

Besluitenlijst

In veel vergaderingen word gewerkt met een lijst van genomen besluiten. De zogenaamde besluitenlijst. In deze lijst dus alle onderwerpen waarover een beslissing is genomen. Vaak staat bij besluitenlijsten van bestuurdersvergaderingen ook wie de persoon is die meer weet over het besluit en/ of wie verantwoordelijk is voor de uitvoering ervan.

Bestemmingsplan

Plan waarin de gemeente, vaak tot in detail, vastlegt hoe een wijk of een ander deel van de gemeente eruit mag zien. Op een perceel met een woonbestemming mag bijvoorbeeld geen bedrijf worden gevestigd. Meer informatie over  Bestemmingsplan

Bestuursacademie

School waar gemeenteambtenaren opleidingen krijgen voor hun specifieke werkterrein.

Bestuursakkoord

Een overeenkomst waarin intenties (= voornemens), afspraken en procedures over de onderlinge samenwerking tussen centrale overheid en lagere overheden worden vastgelegd. In zo'n akkoord wordt meestal ook afgesproken op welke manier en in welke mate de verschillende bestuursniveaus een (financiële) bijdrage zullen leveren aan het wenselijk geachte beleid.

Bevolkingsregister - GBA

Dit wordt tegenwoordig Gemeentelijke Basis Administratie of kortweg GBA genoemd. De Gemeentelijke Basis Administratie heeft alle mensen opgenomen die zichzelf hebben laten registreren (of bij kinderen, die door hun ouders/ voogd zijn geregistreerd). Aanmelding is noodzakelijk om van de meeste diensten die de gemeente biedt, gebruik te kunnen maken. Ook gekoppeld aan het GBA zijn onder andere de belastingen en de uitkeringen. Verder zijn er enkele grote maatschappijen die gebruik mogen maken van het GBA, bijvoorbeeld telefoonmaatschappij KPN.

Bewilligingsverklaring

Verklaring waarin kandidaten voor de kieslijst van een politieke partij instemmen met de voorwaarden die de partij stelt.
Met de bewilligingsverklaring van de ChristenUnie word onder andere afgesproken dat iemand zich inzet voor de fractie, dat deze persoon ook zoveel als mogelijk de vergaderingen bijwoont van de gemeenteraad, commissies en fractieoverleg. Daarnaast dat hij/ zij geen nevenfuncties heeft die conflicten kunnen geven met het raadswerk.
Bekijken van de bewilligingsverklaring van de ChristenUnie kunt u hier doen

Bezoldigd

Betekent: betaald.

Een bezoldigde functie is een functie waarvoor je betaald krijgt. Vrijwilligerswerk is meestal onbezoldigd, of heeft alleen onkostenvergoeding..

De term wordt vaak gebruikt als het gaat over nevenfuncties (=bijbaantjes) van een politiek persoon of iemand in een belangrijke publieke functie. Wanneer iemand een bezoldigde nevenfunctie heeft, betekent dat dat hij naast de politieke functie een andere betaalde baan heeft.

 

Bijstandsuitkering

Een uitkering die door de gemeente wordt verstrekt aan mensen die geen andere inkomsten (meer) hebben en ook geen groot eigen vermogen (in geld of goederen) hebben. Meer informatie over Bijstand. Aanvragen van een bijstandsuitkering kan bij het CWI. Hulp bij aanvragen kan men vinden bij de Raad en Daadwinkel.

Bijzondere bijstand

Een bijdrage van de gemeente aan 'bijzondere' uitgaven voor mensen die het niet zelf (meer) kunnen betalen. Ook mensen die geen bijstandsuitkering hebben maar wel een heel laag inkomen, kunnen voor bijzondere bijstand in aanmerking komen. Met de bijzonder bijstand kunnen dingen betaald worden die nodig zijn zoals een koelkast, een bril of een nieuwe fiets. Daarvan wordt alleen het bedrag vergoed dat de meest eenvoudige maar wel geschikte versie kost. Meer uitleg over bijzondere bijstand. Aanvragen van bijzondere bijstand kan bij de gemeente. Hulp bij aanvragen kan men krijgen bij de Raad en Daadwinkel.

Biometrische gegevens

Biometrie werkt met biologische gegevens waarmee het mogelijk is om de identiteit van een persoon vast te stellen. Daarvoor worden unieke onderdelen van het lichaam gebruikt zoals bijvoorbeeld een scan van de iris van het oog (voor ieder mens anders) of een vingerafdruk.
Hoewel de techniek al vergevorderd is, hebben deze systemen nog veel problemen te overwinnen voordat ze (massaal) zullen worden ingezet.
Er zijn veel voordelen aan het gebruiken van unieke lichaamseigenschappen maar ook een aantal grote nadelen. Een van de grootste nadelen is dat wanneer iemand een beschadiging krijgt aan het betreffende lichaamsdeel dan ook de toegang tot het systeem niet meer werkt.

Blanco (stem)

Sinds de afschaffing van de opkomstplicht komt blanco stemmen minder vaak voor. Het uitbrengen van een blanco stem (door niets in te vullen op het stembiljet, of door geen keuze te maken bij de stemmachine en dit te bevestigen) heeft uitsluitend symbolische betekenis. Blanco stemmen worden niet meegeteld bij de verkiezingsuitslag of opkomstpercentages. Ook bij veel blanco stemmen blijven er geen raadszetels onbezet. Wel staan de blanco stemmen vermeld op de uitdraai van de kiesapparaten. In de tijd dat er nog een opkomstplicht bestond bij verkiezingen was blanco of ongeldig stemmen de enige manier om, bijvoorbeeld uit protest, op een legale manier niet op één van de deelnemende partijen te stemmen.

Bonus/ malus-systeem

Systeem waarbij geprobeerd wordt goed gedrag te versterken door te belonen en slecht gedrag te verminderen door te straffen.

Bouwen en Wonen

De dienst Bouwen en Wonen van de gemeente Leiden is verantwoordelijk voor planning en begeleiding van het bouwen van nieuwe woningen, voor bouwvergunningen en draagt zorg voor monumenten en begeleidt de restauratie van oude panden. De dienst verstrekt  adviezen en adviezen over regionale en stedelijke ontwikkeling. Verder is Bouwen en Wonen verantwoordelijk voor bestemmingsplannen, een geïntegreerd (= alles omvattend) verkeers- en vervoerssysteem en het verwerven, beheren en uitgeven van onroerend goed ten behoeve van de stedelijke ontwikkeling. Ook worden infrastructurele werken (wegen, tunnels, leidingen, bruggen, enz.) gerealiseerd en behoort het gemeentelijk kadaster tot deze dienst. Daarnaast is de dienst verantwoordelijk voor het beheer, de stimulering en het behoud van economische bedrijvigheid en toerisme.

Broeikasgassen

CO2. Methaan, lachgas, ozon en koolwaterstoffen. Deze gassen worden verondersteld bij hoge concentraties in hogere luchtlagen de ozonlaag aan te tasten. Dat heeft als effect dat er meer zonnestraling op de aarde komt, waardoor temperaturen stijgen, ijs smelt en er dus een hogere waterspiegel ontstaat. Ook zou een effect zijn van het verdwijnen van de ozonlaag dat er een grotere kans is op huidkanker, doordat er meer schadelijke ultraviolette straling (onzichtbaar voor het menselijk oog) de aardoppervlak bereikt.

Bruto binnenlands product (BBP)

De optelsom van de consumptie (oftewel verbruik), overheidsuitgaven, investeringen en uitvoer minus invoer. Meer informatie over BBP

Budget

Een bedrag dat bestemd is voor een speciaal doel, zoals het onderhoud van sportvelden of een bibliotheek. Het wordt ook wel geoormerkt geld genoemd.

Buitenlanders

Na ten minste vijf jaar legaal in Nederland te hebben gewoond, krijgen buitenlanders van achttien jaar en ouder actief kiesrecht (recht om op anderen te stemmen) en passief kiesrecht(recht om zelf kandidaat op een kieslijst te zijn) voor de verkiezingen van gemeenteraden en deelraden (in grote steden). De discussie over uitbreiding van het kiesrecht voor buitenlanders is nog altijd gaande.

Mensen die wonen in het gebied binnen het Akkoord van Schengen kunnen vrij reizen, wonen en werken binnen dat gebied. Voor werken, wonen of reizen zijn geen vergunningen nodig anders dan voor de 'normale' inwoners van dat land. Meer informatie over  Schengenverdrag. In 2006 is er een stevig debat over het openzetten van de grenzen voor mensen uit landen die ook meedoen aan de Europese Unie maar later zijn toegetreden.

Bureaucratie

Bureaucratie is een organisatievorm waarin regels, procedures en afspraken standaard voor iedereen gelijk worden toegepast. Deze vorm van organiseren heeft als voordeel dat iedereen gelijk word behandeld, er duidelijke taakverdeling is en dat er rationeel en efficient gewerkt kan worden.
Nadelen aan bureaucratie zijn er ook. Omdat regels strak worden uitgevoerd is het een kil en onpersoonlijke behandeling. In gevallen waarin mensen persoonlijk zich benadeeld voelen komt het gevoel dat regels voorrang hebben bij mensen op.
Daarnaast is de hiërarchische structuur die onlosmakelijk vastzit aan dit systeem vaak een hinderlijk probleem voor snel en efficiënt werken. Een bureaucratische organisatie waar veel van gebruik gemaakt word krijgt dus al snel de indruk log en traag te zijn. Ook de persoonlijke benadering is geheel verdwenen uit dit systeem wat de werklust en motivatie om snel te werken ondermijnt.

Bureaus Jeugdzorg

Regionale aanmeldpunten voor Jeugdzorg, omvattende jeugdbescherming, jeugdhulpverlening en jeugd geestelijke gezondheidszorg.

Burgemeester

Laatst gewijzigd op: 25-06-2007 17:55
Het enige lid van het gemeentebestuur dat wordt benoemd door de Kroon. De burgemeester is voorzitter van de gemeenteraad en van het college van B en W. Hij is verantwoordelijk voor de handhaving van de openbare orde en de veiligheid. De gemeenteraad maakt als er een nieuwe burgemeester moet worden gekozen (voor een periode van zes jaar) een profiel waaraan de ideale burgervader zou moeten voldoen. Dan wordt er in vakbladen een advertentie gezet. Een vertrouwenscommissie (vaak de fractievoorzitters van enkele, of alle, partijen in de gemeenteraad) beoordeelt dan de solliciterende kandidaten. Daarna is er een besloten vergadering waarin de vertrouwenscommissie vertelt wat haar bevindingen zijn. De keuze die dan gemaakt wordt, gaat naar de Commissaris van de Koningin als voordracht van de gemeenteraad (minimaal 2 kandidaten) en deze kan dan een referendum uitschrijven om burgers te laten kiezen of maakt zelf een keuze. Meer informatie over de functie Burgemeester.


Duits: der Bürgermeister, der Oberbürgermeister, der Gemeindevorsteher
Engels: mayor, chief officer of city, lord mayor
Frans: le maire, le bourgmestre
Spaans: el alcalde, la alcaldesa

Burgerinitiatief

Laatst gewijzigd op: 15-02-2007 19:18
Het burgerinitiatief is het recht van burgers om onderwerpen of concrete voorstellen op de agenda van een volksvertegenwoordigend orgaan (Europese Parlement (nog niet mogelijk in 2007, hoewel hier wel over gesproken en gediscussieerd word), Tweede Kamer, Provinciale Staten, Gemeenteraad) te plaatsen. Dat orgaan moet hierover ook een standpunt innemen. Een burgerinitiatief is een uitgewerkt voorstel om bijvoorbeeld het milieu, onderwijs of openbaar vervoer te verbeteren, of een regel eenvoudiger te maken of zelfs af te schaffen. Het burgerinitiatief is een vorm van directe democratie en kan worden beschouwd als aanvulling op het stelsel van representatieve democratie, zoals we dat in Nederland kennen. Het belangrijkste doel van het burgerinitiatief is om de band tussen burger en bestuur te versterken. Het is méér dan een klacht en géén protest tegen een recentelijk door het vertegenwoordigend orgaaan ingenomen standpunt.
Als een geldig burgerinitiatief is ingediend moet deze direct op de eerstvolgende vergadering worden behandeld (tenzij de periode tussen indienen en de vergadering daarvoor te kort is, dan schuift het een vergadering op)
Per niveau van vertegenwoordigend orgaan zijn er wel strenge regels waaraan voldaan moet worden.
  • Iedereen die de Nederlandse nationaliteit heeft en ouder dan 18 jaar is, kan een burgerinitiatief indienen. U kunt uw initiatiefvoorstel zelf of samen met anderen indienen. U dient duidelijk op te schrijven wat het doel van uw voorstel is, waarom en hoe u dit doel denkt te kunnen bereiken.
  • Uw voorstel moet vergezeld gaan van tenminste 25 ondersteuningsverklaringen (voor veel gemeenten) tot 40.000 ondersteuningsverklaringen (voor de Tweede Kamer) mét naam, adres en geboortedatum van personen ouder dan 18 jaar en met de Nederlandse nationaliteit. Deze gegevens worden steekproefsgewijs schriftelijk gecontroleerd; na de steekproef worden ze vernietigd. Controleer eerst welke hoeveelheid in te leveren ondersteuningsverklaringen er nodig zijn en hoe deze er uit moeten zien. 
  • Uw voorstel betreft geen prive aangelegenheid en gaat over een onderwerp waar het vertegenwoordigend orgaan direct invloed kan uitoefenen (zo heeft het bijvoorbeeld geen zin om een burgerinitiatief in te dienen bij een gemeenteraad om een spoordijk weg te laten halen. De gemeenteraad kan de NS niet dwingen en het rijk gaat over de nationale infrastructuur (waaronder spoordijk)) 
  • Uw voorstel is niet korter dan een jaar ervoor behandeld door het bevoegd orgaan en staat ook niet al op de agenda om te worden behandeld op zeer korte termijn.
  • Uw voorstel is geen bezwaar tegen besluiten van de gemeente, of een klacht hoe u bent behandeld door de gemeente.

Burgerraadslid

Een assisterend raadslid, die bij verkiezingen op een kieslijst hoort te staan. Wordt in sommige gemeenten duo-raadslid genoemd. Deze assisteert vooral bij kleinere partijen door in de commissies deel te nemen. Afhankelijk van de gemeente mag een fractie drie of vier duo-raadsleden hebben. In Leiden is dit aantal echter onbeperkt (maximaal 30 personen op een kieslijst). Mocht een duo-raadslid worden aangesteld zonder op de kieslijst te hebben gestaan bij de laatste verkiezingen, dan heeft deze geen stemrecht en wordt fractie-assistent genoemd (max. 2 per partij). Hij/ zij mag wel meediscussiëren en een raadslid tijdens een vergadering vervangen. Zie ook: functie duo-raadslid, gedragscode duo-raadslid